Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2012

Το αγόρι στο τελευταίο θρανίο


του Φρανσουά Οζόν
Φαμπρίς Λουσινί, Κρίστιν Σκοτ Τόμας, Εμανουέλ Σενιέ, Ντενί Μινοσέ, Ερντ Ούμχαουερ

Βραβείο FIPRESCI Φεστιβάλ Τορόντο
Βραβείο Καλύτερης Ταινίας & Σεναρίου Φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν


Ένα 16χρονο αγόρι προσπαθεί να τρυπώσει στο σπίτι ενός συμμαθητή του, για να εμπνευστεί να γράψει για την εργασία του στο σχολείο. Εντυπωσιασμένος από το ιδιότροπο αλλά χαρισματικό αγόρι, ο δάσκαλος του επαναπροσδιορίζει τη διάθεση του για διδασκαλία, αλλά η εισβολή προκαλεί μια σειρά από ανεξέλεγκτα γεγονότα.
Το Αγόρι στο Τελευταίο Θρανίο είναι εμπνευσμένο από το ισπανικό θεατρικό "The Boy in the Last Row" του Χουάν Μαγιόργκα.




ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ : 

Τίτλοι έναρξης και η σταθερή κάμερα παρακολουθεί από μακριά την συνάθροιση των μαθητών στο προαύλιο του σχολείου, λίγο πριν εκείνοι εισέλθουν στην αίθουσα για μάθημα. Με μεγάλα γράμματα στον θεόρατο τοίχο του κτιρίου η μαρκίζα αποτίνει φόρο τιμής σε έναν σπουδαίο καλλιτέχνη: Λύκειο Γκιστάβ Φλομπέρ. Ουσιαστικά αυτή η πινακίδα που αναφέρεται στον κορυφαίο Γάλλο συγγραφέα, που τα κείμενα του γεφύρωσαν τον ρομαντισμό με τον ρεαλισμό, ορίζει αποξαρχής και την πορεία που θα ακολουθήσει η ταινία που έπεται. Ένα παραμύθι? Μια φαντασίωση? Μια πραγματική ανάμνηση? Ή μια κοροϊδία? Όποιον από όλους αυτούς τους πιθανούς χαρακτηρισμούς επιλέξει στο φινάλε του Dans La Maison ο θεατής - έχοντας δυνατότητα να δικαιολογήσει απόλυτα την όποια άποψη του δια μέσου του σεναρίου - για ένα πράγμα θα είναι βέβαιος. Πως τέτοια περίτεχνη κινηματογραφική αφήγηση, μόνον ένας ικανότατος οτέρ θα ήταν άξιος να του σερβίρει...


Έναρξη της καινούργια σχολικής χρονιάς και ο Κύριος Ζερμέν, καθηγητής φιλολογίας στο λύκειο των προαστίων, νιώθει την βαριεστημάρα της επανάληψης να τον κυριεύει, καλούμενος να διδάξει μαθητές με περιορισμένα ενδιαφέροντα και ακόμη πιο περιορισμένο λεξιλόγιο και εκφράσεις. Ώσπου, προς μεγάλη του έκπληξη, διορθώνοντας τις παντελώς αδιάφορες εκθέσεις των σπουδαστών, θα βρεθεί μπροστά σε ένα γραπτό με υψηλές συγγραφικές ικανότητες και ανάπτυξη στον λόγο, υπογεγραμμένο από τον 16χρονο Κλοντ, έναν από τους λιγότερο επιφανείς μαθητές του, που περιγράφει με πλήρη λεπτομέρεια, αλλά κριτική άποψη, την επίσκεψη στο μεσοαστικό σπίτι του καλύτερου του φίλου.

Το ζήτημα είναι πως την στιγμή της κορύφωσης στο κείμενο του, ο χαρισματικός έφηβος γραφιάς, πετάει την μαγική λεξούλα "Συνεχίζεται", ένα στοιχείο που αυτομάτως θα εξάψει την περιέργεια του δασκάλου για το ποια ακριβώς μπορεί να είναι η συνέχεια του μυθιστορήματος του στην επόμενη έκθεση - κεφάλαιο. Δίχως να καταφέρνει ο εκπαιδευτικός να διακρίνει, αν όλα όσα διαβάζει στην κόλλα, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή είναι προϊόν της φαντασίας του πιτσιρίκου, θα δείξει (αν και ποτέ δεν θα το παραδεχτεί) γοητευμένος με την μέθοδο στοιχειοθέτησης των φράσεων του, παίρνοντας τον υπό την εποπτεία του, φυσικά έχοντας ένα και μοναδικό κέρδος. Σύντομα να πάρει στα χέρια του το νέο αγωνιώδες chapter της ιστορίας, που όπως πάντα θα τον αφήνει με τον τελικό άγχος του A Suivre.


Το κακό για εκείνον, τον δίχως πάθος για το λειτούργημα του, χωρίς κανένα ερωτικό ενδιαφέρον και αποτυχημένο σε κάθε προσπάθεια ανέλιξης πάνω στο στοιχείο του διανοούμενο, είναι πως έχει την εντύπωση πως μέσα από τις συμβουλές που δίνει στον επίδοξο Φλομπέρ, κατευθύνει και την πορεία της ίντριγκας. Χωρίς να αντιλαμβάνεται πως ο μικρός, έχει πάρει χαμπάρι την ηδονοβλεπτική διάθεση να εισέλθει κι εκείνος μέσα στο σπίτι της τριμελούς φαμίλιας, προκειμένου να παρακολουθήσει ως αόρατος επισκέπτης τις κινήσεις τους και ολοένα ανεβάζει τους πιπεράτους τόνους της (ντεμέκ για αληθινής?) νουβέλας. Συναρπαστικό και συνάμα παιχνιδιάρικο είναι το στήσιμο της κάμερας του ζωηρού παιδιού του φραντσέζικου σινεμά, Francois Ozon, που με ευρηματικό τρόπο, μιξάρει τον δεδομένο ρεαλισμό με τα όμορφα γραμμένα (σε διάφορους τόνους, γλαφυρούς, ερωτικούς, κοινωνικούς, μέχρι και ακραίου θρίλερ) λόγια, εξελίσσοντας συνάμα τους μπουρζουά χαρακτήρες που επεξεργάζεται.


 Έχοντας πάντοτε στο επίκεντρο τον διαταραγμένο Μεσιέ Ζερμέν, που την έως και αντιπαθητική, όσο ο χρόνος κυλά, φιγούρα του, ερμηνεύει ο εξαιρετικός και πάλι Fabrice Luchini, ηθοποιός που μέσα από την τεράστια θεατρική του καριέρα, ξέρει πολύ καλά πως να μοιράζει τις αστείες και τις σοβαρές του εκφράσεις. Πέραν του αξιοπρεπή μικρού Ernst Umhauer, που κρατά τον ρόλο του ανερχόμενου σκανδαλοθήρα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η συνύπαρξη μετά από 20 ολόκληρα χρόνια (ποτέ όμως στο ίδιο καρέ) του ηδονικού ντουέτου του Polanskiκού Bitter Moon, δηλαδή της σαν το παλιό καλό κρασί Thomas και της εμφανώς σπασμένης Seigner, με την πρώτη να δίνει μια επιπλέον χιουμοριστική και σαρκαστική νότα στο στόρι. Ένα σενάριο που αισθάνομαι - για να μην πω είμαι πεπεισμένος - πως ο Woody Allen ήδη ζηλεύει που δεν το επέλεξε (από το βιβλίο του Ισπανού Juan Mayorga) να το διασκευάσει προς ίδιον όφελος.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΡΒΟΠΟΥΛΟΣ www.lessthanzervo.blogspot.gr


5 σχόλια:

Seven Films είπε...

Έργο ωριμότητας του Φρανσουά Οζόν, με στέρεα δομή και μερικά από τα αγαπημένα του παιχνιδίσματα ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη φαντασία, που όμως δεν επηρεάζουν τον στόχο του: το εν λόγω αγόρι είναι ένας όμορφος παρείσακτος, ένας διαρρήκτης ψυχών που, αν και εικονοκλάστης, όπως τον αποκαλεί ο καθηγητής του, τσιμπήθηκε με τη μεσαία τάξη και θέλησε να τρυπώσει, όπως περίπου με τον λακωνικό Επισκέπτη/Τέρενς Σταμπ στο Θέωρημα, όταν «αποπλάνησε» συστηματικά και διαδοχικά τα μέλη της οικογένειας. Το Αγόρι στο τελευταίο θρανίο, ωστόσο, δεν είναι παρά ένα σχόλιο στον Παζολίνι (και στο κατοπινό remake του Μαζέρσκι) γιατί δεν ασχολείται καθόλου με τις μαρξιστικές προεκτάσεις, ελάχιστα με τις ομοφυλοφιλικές επιπλοκές και κυρίως δεν αφηγείται την ιστορία μόνο με τις 923 λέξεις του Παζολίνι αλλά με ένα χείμαρρο λόγου, καθώς ο μαθητής ουσιαστικά γράφει και αφηγείται με voice over ένα αυτοβιογραφικό διήγημα με τη μορφή προαιρετικής εργασίας, με την ουσιαστική καθοδήγηση του καθηγητή λογοτεχνίας, ξεπέφτοντας ως και σε επίπεδα Μπάρμπαρα Κάρτλαντ για να ωραιοποιήσει την πλοκή με εύκολο συναίσθημα. Η σχέση μεταξύ τους είναι βαθιά, εναλλάξ δραματική και κωμική, με διεισδυτική και καίρια την ελεγχόμενη απελπισία του σπουδαίου Φαμπρίς Λυκινί. Ο 16χρονος Μακιαβέλι δεν ζηλεύει υλικά αγαθά αλλά την κανονικότητα ενός βαρετού οικογενειακού σχήματος, και επιχειρεί να το αναλύσει για να διακριθεί και να επιδειχθεί, αλλά και να το ζήσει για να συγκινηθεί. Υπάρχουν τρεις επιλογές σε πατρικό πρότυπο και ο νεαρός ζογκλάρει οριακά με τις ζωές των άλλων, είτε στο μυαλό του είτε με τις πράξεις του. Κάποιος από αυτούς του ταιριάζει, αλλά θα πρέπει να περιηγηθεί για να τον βρει. Ο Οζόν θολώνει τις γραμμές ανάμεσα στο εγκεφαλικό και το θυμικό, το ένστικτο και τη λογική, όπως άλλωστε κάνει συνήθως, και εδώ η ψυχρή αντιμετώπιση της ιστορίας του με τις γνώριμες ξαφνικές στροφές στο register της κινηματογραφικής γλώσσας εξυπηρετεί απόλυτα την ταινία. ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Πηγή: www.lifo.gr

Seven Films είπε...

εγκεφαλική ταινία του Οζόν αναφέρεται στην ιστορία ενός περίεργου ζεύγους. Ενός πεφωτισμένου καθηγητή λογοτεχνίας - και αποτυχημένου συγγραφέα και ενός ταλαντούχου μαθητή του. Ο καθηγητής απογοητευμένος από την έλλειψη επιπέδου στην τάξη γραπώνεται από το γραφτό του καλύτερού του μαθητή και επιλέγει να εμπλακεί μέσα απ' αυτό σε ένα διασκεδαστικό παιχνίδι ηδονοβλεπτικής διαστροφής. Ο μαθητής με τη σειρά του ορίζει αντικείμενο του λογοτεχνικού του ενδιαφέροντος το να «βάλει πόδι» στο σπίτι ενός συμμαθητή του «από την μεσαία τάξη»... Στο ερώτημα τώρα γιατί μεσαία τάξη, η μόνη απάντηση θα μπορούσε να ήταν ότι ο Οζόν γοητεύεται από την ιδέα που έχει για το αρχέτυπό της.
Η ταινία βάζει από την αρχή πάμπολλα θέματα στο τραπέζι. Από την επαναφορά της «στολής», της «ποδιάς» των μαθητών για λόγους ισότητας, έως τη θεματική της ταινίας «ΘΕΩΡΗΜΑ» του Παζολίνι. Από τη σχέση δάσκαλου/μαθητή με αντικείμενο τη λογοτεχνία έως ζητήματα θεωρίας της λογοτεχνίας, για τη φύση και τον τρόπο ύπαρξης του λογοτεχνικού έργου, το ρυθμό, το μέτρο, τις εικόνες, τις μεταφορές, τα σύμβολα και το μύθο... Στέκεται κριτικά στις καινούριες θεωρίες παιδαγωγικής διδασκαλίας, μιλά για κομφούζιο στο μυαλό των μαθητών, για την εμπορευματοποίηση της τέχνης υπαινισσόμενος ξεκάθαρα τον μεταμοντερνισμό και προτείνει την επιστροφή στους κλασικούς, στον Φλομπέρ, στον Ουγκώ, στον Μπαλζάκ για μια καινούρια αρχή. Σ' αυτό το επίπεδο αναφορών λειτουργεί η ταινία.
Ο λόγος, η φωνή off και οι ηθοποιοί είναι εργαλεία που καλούνται να υπηρετούν και όχι να υποδουλώνουν την κινηματογραφική εικόνα. Στην ταινία κυριαρχεί ο λόγος, ενώ η φωνή off του νεαρού εμποδίζει την εικόνα. Ο Οζόν δεν αξιοποιεί την απόσταση ή την αντίφαση ανάμεσα σε αυτό που αναφέρει ο λόγος και σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Η φωνή off και η εικόνα αναπαράγονται συνέχεια και γίνονται ισοδύναμες. Σαν την ταινία που μπορεί να γυρίζει και να στριφογυρίζει αλλά δεν πάει πουθενά και αφήνει όλα τα θέματα που έβαλε στο τραπέζι ανοιχτά, να αιωρούνται...
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Seven Films είπε...

Πρωτότυπη σεναριακή ιδέα, βασισμένη σε ένα ισπανικό θεατρικό, καυστική σάτιρα και δεξιοτεχνική ισορροπία ανάμεσα στο δράμα και το θρίλερ. Στο δρόμο προς την κορύφωσή του, όμως, το μυστήριο εξακολουθεί να περιπλέκεται δαιδαλωδώς πέρα από τα ανεκτά αφηγηματικά όρια, παρασυρμένο από τη γοητεία ενός εγκεφαλικού και μεταμοντέρνου παιχνιδιού ανατροπών... ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΗΤΣΗΣ ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ

Seven Films είπε...

Ενα 16χρονο αγόρι προσπαθεί να τρυπώσει στο σπίτι ενός συμμαθητή του, για να εμπνευστεί να γράψει για την εργασία του στο σχολείο. Εντυπωσιασμένος από το ιδιότροπο αλλά χαρισματικό αγόρι, ο δάσκαλος του επαναπροσδιορίζει τη διάθεση του για διδασκαλία, αλλά η εισβολή προκαλεί μια σειρά από ανεξέλεγκτα γεγονότα.

Το «Αγόρι στο Τελευταίο Θρανίο», είναι με διαφορά η καλύτερη ταινία του Φρανσουά Οζόν εδώ και χρόνια. Κάτι που όμως, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, είναι αλήθεια πως δεν σημαίνει πράγματι πολλά. Enfant terrible του γαλλικού σινεμά κάποτε, ο Οζόν μοιάζει να μην δικαίωσε ποτέ την πίστη των (Γάλλων) κριτικών και της βιομηχανίας, παραδίδοντας κατά στιγμές κάποιες ενδιαφέρουσες ταινίες, μερικές ελαφρώς προκλητικές και άλλες τόσες ουσιαστικά αδιάφορες.

Το «Αγόρι» βασισμένο ελαφρά στο θεατρικό «The Boy in the Last Row» του ισπανού συγγραφέας Χουάν Μαγιόργκα, κεντρίζει σίγουρα το ενδιαφέρον. Οχι μόνο μέσα από μια ιστορία που σε κάνει να τσιμπήσεις στο έξοχα κρυμμένο αγκίστρι της, με τον ίδιο τρόπο που ο μεσοαστός καθηγητής και η γκαλερίστα γυναίκα του, τσιμπάνε από τις γοητευτικές μα σίγουρα αδιάκριτες περιγραφές της εισόδου ενός από τους μαθητές του, στην «τέλεια οικογένεια» ενός συμμαθητή του.

Ο Οζόν, ξέρει καλά, όπως κι εμείς άλλωστε, ότι το σινεμά είναι μια ηδονοβλεπτική ενασχόληση κι ένα παιχνίδι συνενοχής και το φιλμ του το παίζει καλά. Το να κοιτάζεις τις ζωές των άλλων είτε μέσα από ένα παράθυρο, είτε μέσα από μία οθόνη, αποτελεί μια μάλλον ένοχη απόλαυση που ενώνει τους «θεατές» στην ζωή και την αίθουσα κι εδώ ο Οζόν την διπλασιάζει, την αναλύει, την αποδομεί, αλλά κυρίως την στήνει τόσο καλά ώστε να λειτουργεί πετυχημένα.

Το εφαλτήριο του είναι ξεκάθαρα χιτσκοκικό, κι από την ιστορία μέχρι την μουσική, όλα κάθε τόσο μας το υπενθυμίζουν, όμως εδώ ο Οζόν δοκιμάζει να χωρέσει μια σειρά από ιδέες για την κοινωνική τάξη, την σεξουαλικότητα, την κανονικότητα, την επιθυμία και την απογοήτευση, καθώς και μια σειρά από κινηματογραφικά είδη που ξεκινούν από το ψυχολογικό θρίλερ και καταλήγουν στα όρια της κωμωδίας ή του ψυχοδράματος.

Το πείραμά του είναι αναμφίβολα τολμηρό, αλλά δυστυχώς όχι απόλυτα πετυχημένο. Η σάτιρα και η αγωνία δεν είναι δυο πράγματα που ταιριάζουν εύκολα το ένα δίπλα στο άλλο κι έτσι όταν η ιστορία του φιλμ μεταλλάσσεται μάλλον απότομα από ένα θρίλερ σε μια meta άσκηση στην αφήγηση, το άλμα μοιάζει μάλλον να πέφτει στο κενό, ειδικά όταν το τέλος ακόμη κι αν έρχεται με μια τουλάχιστον αξιομνημόνευτη σκηνή, είναι μάλλον αμήχανο και δίχως την απαιτούμενη κορύφωση.

Ακόμη κι έτσι όμως, το «τεχνητό» σινεμά του Οζόν, ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιεί τις συμβάσεις της ζωής ή του σινεμά σε κάθε σχεδόν ταινία του, μοιάζει να βρίσκει εδώ το κατάλληλο υλικό για να λειτουργήσει πετυχημένα, οι ερμηνείες παραμένουν ενδιαφέρουσες και η ιστορία, το κλίμα και η διαδρομή της ταινίας τόσο στο επίπεδο της ιστορίας όσο και σε αυτό του ύφους, αρκούν για να σε κρατήσουν σε εγρήγορση. Ισως όχι και για να σε ενθουσιάσουν, μα σίγουρα όχι και να σε απογοητεύσουν...
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΡΑΣΣΑΚΟΠΟΥΛΟΣ www.flix.gr

Seven Films είπε...

Ένα σκοτεινό, χαμηλών τόνων δημιούργημα του Francois Ozon, ο οποίος αξιοποιώντας το εξαιρετικό κείμενο του Juan Mayorga μελετά με αριστοτεχνικό τρόπο την γοητεία της χειραγώγησης.
Μέσα σε ένα περίκλειστο μικρόκοσμο ο σκηνοθέτης ρίχνει μια διατροφική και ηδονοβλεπτική ματιά στην καθημερινότητα της γαλλικής μεσοαστικής τάξης τα στερεότυπα και τις νευρώσεις της.
Με εξαιρετικές εναλλαγές ανάμεσα σε ιστορίες που εκτυλίσσονται παράλληλα, ο θεατής καλείται να παλέψει για να κρατήσει το νήμα ανάμεσα στο αίτιο και το αιτιατό.
Να παρακολουθήσει την πορεία του Πυγμαλίωνα αλλά και του Ιάγου.
Ο σκηνοθέτης καθοδηγώντας με δεξιοτεχνία τους ερμηνευτές μεταξύ των οποίων και την εξαιρετική , όπως πάντα Kristin Scott Thomas κατορθώνει να δώσει ακόμη μια πολύ ενδιαφέρουσα κινηματογραφική παραγωγή.
Μια ταινία που θα ικανοποιήσει τους οπαδούς του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, οι οποίοι έχουν την διάθεση να κοπιάσουν, ακολουθώντας το νήμα της αφήγησης, σ' ένα διανοητικό παιγνίδι χειραγώγησης όπου τα όρια ανάμεσα στους θύτες και τα θύματα ξεθωριάζουν όλο και περισσότερο όσο η αφήγηση προχωρά!
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΜΜΑΤΑΣ www.myfilm.gr